Als je niet meer zelf kunt beslissen

Het belang van een levenstestament

Mocht u de indruk hebben dat het beroep van kandidaat-notaris wat aan de saaie kant is, of dat alleen winkelpersoneel en treinconducteurs zo nu en dan een klap incasseren, dan vertel ik u graag hoe het echt zit. “Never a dull moment” in mijn praktijk. In deze casus heb ik dat te danken aan een dame van ver in de 80, grofgebekt en met losse handjes. Haar broer en zus hebben mijn hulp ingeroepen. Sinds drie jaar woont ze weer in Nederland en staat haar immense huis in Frankrijk te verpieteren. Er moet iets gebeuren.

In de war

Mevrouw blijkt lange tijd in Frankrijk te hebben gewoond met haar man en enig kind. Zij beheerst de Franse taal uitstekend en doet me in vele opzichten aan een echte Française denken. Haar man is enkele jaren geleden overleden en haar zoon is voor werk geëmigreerd. Onze conversatie schiet van het Frans naar het Nederlands en weer terug.

Ze vertelt me dat ze zich door de familie heeft laten overhalen om wat dichterbij te komen wonen, maar ze wilde het huis in Frankrijk niet meteen verkopen.

Hierna wordt het verhaal steeds minder samenhangend. De waarde van het huis stijgt van 100.000 euro naar 350.000 euro. Het huis mag nu toch wel verkocht worden, maar even later alleen aan vegetariërs die volledig ecologisch en zelfvoorzienend leven.

Mijn argwaan is definitief gewekt als ze opmerkt dat ze haar familie al jaren niet gezien heeft.

Compos Mentis

Ik rond het eerste gesprek na een klein uur af en plan een tweede gesprek, puur om te kijken of er enige consistentie in het verhaal zit. Een paar weken later zijn haar broer en zus ook aanwezig en al snel blijken mijn vermoedens gegrond: mevrouw herinnert zich niets meer van het vorige gesprek.

Was de eerste keer de verkoop van het huis nog duidelijk het onderwerp van gesprek, nu staan de Franse hakken in het zand en krijg ik de eerste tweetalige tirade om de oren. Op dat moment gaan alle alarmbellen bij mij af. Ik stel voor om cliënte door te verwijzen naar een arts die kan beoordelen of ze compos mentis is, bij haar volle verstand, oftewel handelingsbekwaam. Het klinkt wellicht hard, maar het is de enige manier om een duidelijk beeld te krijgen van haar vermogen om rechtshandelingen te verrichten waar zij met haar volle verstand voor kiest en de gevolgen van kan overzien.   

Bewind

Enkele weken later bespreken we de uitslag van het medisch onderzoek. Cliënte blijkt de ziekte van Alzheimer te hebben en het proces van dementeren veroorzaakt geheugenverlies, verwarring en stemmingswisselingen. Juridisch gezien mag in een dergelijke omstandigheid alleen onder bewind een woning verkocht worden. Ook het beheer van haar overig vermogen moet onder bewindvoering vallen.

De familie besluit tegen de zin van cliënte bij de rechtbank onderbewindstelling aan te vragen. Mevrouw vindt dat ze wel degelijk in staat is haar zaakjes zelf te regelen en bovendien stemt ze niet in met de persoon van de bewindvoerder. Tijdens dit gesprek moet ik echt opletten niet in de hoek te gaan zitten waar de klappen vallen. In mijn rol als juridisch adviseur moet ik professioneel blijven maar de verdriet van deze ziekte komt op alle mogelijke manieren bij mij binnen.

Verkoop

De rechter legt de onderbewindstelling enkele maanden later op,  waarna de bewindvoerder de verkoop van het huis in Frankrijk alsnog kan regelen. In de Franse koopakte wordt volledigheidshalve opgenomen dat de koop onder opschortende voorwaarde van l’accord du juge plaatsvindt. Op die manier wordt de koop pas definitief nadat de kantonrechter er de wettelijke voorgeschreven goedkeuring aan heeft verleend.

In de tussentijd doet cliënte er alles aan om de onderbewindstelling ongedaan te maken. Via een advocaat besluit ze beroep aan te tekenen, hetgeen haar goed recht is maar ook weer voor veel leed binnen de familie zorgt. De regie over het eigen leven voeren is voor velen van het uiterste belang. Daaronder valt ook het recht om zelf te mogen beschikken over bezit en  vermogen. Maar wat als je niet meer bij je volle verstand bent, om wat voor reden dan ook?

Levenstestament

Na enkele maanden is de rust enigszins weergekeerd. Voor mij is dat het moment om terug te kijken hoe deze schrijnende situatie voorkomen had kunnen worden. Een levenstestament was zeker een uitkomst geweest. Dan wijs je zelf alvast een gemachtigde aan die jouw financiële zaken kan behartigen. Mocht het toch nog nodig zijn om een bewindvoerder te benoemen, dan kan een voorkeur worden aangeven of instructies voor deze persoon worden vastgelegd. Op die manier behoudt men zelf de regie.

Had mijn cliënte zo’n levenstestament gehad, dan was de ziekte van Alzheimer niet minder akelig geweest, maar had ze wellicht een vertrouweling of bondgenoot aan haar zijde gevoeld, en was haar welwillende broer en zus een hoop ellende bespaard gebleven.